Oleh ASTORA JABAT
PANDANGAN ulama dan cerdik pandai agama masa silam mengenai aurat telah pun disentuh secara agak panjang lebar dan yang tinggal lagi ialah pandangan ulama dan cerdik pandai agama zaman kini.
Secara ringkas penulis telah pun membawa pandangan beberapa ulama dan cerdik pandai agama zaman ini seperti Dr. Yusuf al-Qaradawi, Syeikh Mohammad al-Ghazali, Fahmi Huweidi dan Gamal Al-Banna.
Minggu ini penulis ingin membincangkan pandangan mereka secara lebih terperinci.
Dr. al-Qaradawi pada masa lalu tidak langsung bertolak ansur dalam soal pemakaian tudung kepala. Tahun lalu dalam satu wawancara secara langsung dengan televisyen Emiriyah Arab Bersatu (UAE) al-Jazeera yang dipancar melalui satelit ke seluruh dunia, seorang penonton dari Tunisia menyoal Dr. al-Qaradawi, apakah haram hukumnya seorang isteri membuka tudung kepala kerana si suami memaksanya berbuat demikian?
Dr. al-Qaradawi tidak menjawab soalan yang dibentangkan oleh penonton dari Tunisia itu. Sebaliknya beliau meminta penonton itu memberi peluang kepada beliau untuk berbincang dengan ulama-ulama lain.
Penulis percaya untuk soalan penonton itu, Dr. al-Qaradawi tidak perlu pun berbincang dengan ulama-ulama lain kerana semua mengetahui kaedah `keterpaksaan mengharuskan perkara-perkara yang haram.’
Sudah tentu bukan Dr. al-Qaradawi tidak mengetahui kaedah ini tetapi wawancara langsung mingguan beliau dalam televisyen al-Jazeera itu merupakan ruangan televisyen yang sangat popular terutama di negara-negara Arab kawasan Teluk yang terkenal dengan majoriti penduduk berpegang kepada pandangan agama ultrakonservatif iaitu Wahhabi dan ajaran-ajaran agama yang hampir setaraf dengannya.
Dr. al-Qaradawi walaupun sangat popular di negara-negara Arab Teluk tetapi beliau sendiri sering diserang dan dikecam oleh ramai ulama negara-negara Arab berkenaan. Ulama-ulama itu tidak bersetuju dengan beberapa pandangan terbuka Dr. al-Qaradawi dan menuduh beliau sebagai menyeleweng dan sesat.
Mungkin faktor inilah yang menyebabkan Dr. al-Qaradawi mengambil pendirian berhati-hati dalam mengeluarkan pandangannya supaya tidak dianggap menyalahi pegangan agama yang telah menjadi pandangan umum masyarakat negara-negara Arab itu.
Penulis berani berkata begitu kerana Dr. al-Qaradawi bertindak berbeza ketika berada di Mesir yang lebih bebas dan terbuka kepada semua aliran atau mazhab Islam.
Universiti Al-Azhar sendiri tidak bermazhab atau sekurang-kurangnya memberi perhatian kepada semua mazhab termasuk Syiah. Dengan itu tidak hairanlah jika pandangan yang disuarakan oleh Dr. al-Qaradawi dalam akhbar dan majalah Mesir menjadi lebih terbuka kerana relevan dengan pembaca Mesir yang juga berfikiran terbuka.
Itulah juga barangkali yang menyebabkan muncul beberapa pandangan terbuka Dr. al-Qaradawi dalam akhbar dan majalah Mesir termasuk berhubung isu wanita tidak tutup kepala tidak dianggap tidak sempurna Islam atau tidak perlu mengerjakan sembahyang, puasa dan lain-lain ibadah seperti yang penulis telah bincangkan dalam ruangan ini baru-baru ini.
Syeikh Mohammad al-Ghazali lebih terbuka daripada Dr. al-Qaradawi mengenai isu tudung kepala. Malah beliau mendahului Dr. al-Qaradawi dalam isu berkenaan.
Bagaimanapun, beliau juga tidak terlepas daripada diserang dan dikecam oleh ulama-ulama ultrakonservatif dari negara-negara Arab di kawasan Teluk.
Tetapi Syeikh al-Ghazali berbeza daripada Dr. al-Qaradawi kerana beliau berani berhadapan dengan karut-marut para ulama ultrakonservatif. Dalam banyak polemik Syeikh al-Ghazali dengan para ulama berkenaan yang disiarkan dalam akhbar, majalah dan buku, beliau memanggil mereka itu sebagai ulama yang mahu menghidupkan kembali fiqh Badwi yang tidak relevan dengan zaman ini.
Sebagai contoh beliau dengan terang-terang mengkritik ulama Wahhabi yang mengharamkan wanita memandu kereta, menjadi pemimpin dan lain-lain.
Dr. al-Qaradawi tidak bersetuju dengan kritikan Syeikh al-Ghazali terhadap ulama-ulama Wahhabi kerana dianggap terlalu keras.
Berhubung isu tudung kepala, Syeikh al-Ghazali menganggap tidak perlu paksaan. Beliau juga pernah memarahi seorang lelaki yang mahu menceraikan isterinya yang enggan memakai tudung.
Seorang penyanyi terkenal Mesir, Yasmin al-Khayyam yang merupakan anak kepada qari Syeikh Mahmoud Khalil el-Houssari yang sangat tersohor di Malaysia dan seluruh negara Islam, pernah menceritakan bagaimana Syeikh al-Ghazali bertindak dengan dirinya yang tidak bertudung.
Yasmin mempunyai hubungan kekeluargaan dengan Syeikh al-Ghazali kerana Yasmin berkahwin dengan ahli keluarga Syeikh al-Ghazali.
Selain itu Yasmin juga berguru dengan Syeikh al-Ghazali dalam hal-hal agama. Ketika Yasmin menyatakan hasrat memakai tudung, Syeikh al-Ghazali mengalu-alukannya, tetapi memberitahu ia mesti dilakukan atas keyakinan sendiri.
Bagaimanapun, Syeikh al-Ghazali menasihati Yasmin supaya tidak meninggalkan bidang nyanyian kerana beliau mahu penyanyi yang komited dengan ajaran agama seperti Yasmin menjadi model kepada penyanyi-penyanyi lain dan juga orang ramai.
Malangnya Yasmin tidak mendengar nasihat Syeikh al-Ghazali itu dan beliau meninggalkan juga bidang seni.
Kali pertama bertudung, Yasmin hanya memakai songkok atau kopiah yang menutupi sebahagian besar rambut. Syeikh al-Ghazali yang melihat perubahan Yasmin itu mengulas bahawa beliau baru dalam peringkat awal.
Lama selepas itu Yasmin muncul dengan tudung sebenar tapi tidak menutup seluruh rambutnya, Syeikh al-Ghazali mengulas bahawa beliau telah maju setapak lagi ke depan.
Kemudian Yasmin muncul buat kali ketiga dengan pakaian tudung sepenuhnya tetapi bergaya dan tidak hilang imejnya sebagai penyanyi dan penghibur, Syeikh al-Ghazali mengulas bahawa kali ini baru penyanyi yang menjadi anak didiknya itu berpakaian tepat dengan peraturan memakai hijab.
Cerita Yasmin ini terkandung dalam buku al-Fannanat al-Muhtajibat (Seniwati-seniwati Berhijab).
Minta maaf kerana penulis tidak dapat membincangkan pandangan pemikir Islam Mesir terkenal Fahmi Huweidi berhubung isu aurat atau tudung ini.
Beliau seperti yang penulis pernah jelaskan baru-baru ini menganggap tudung kepala wajib tetapi menjaga sopan santun, akhlak dan maruah (al-ihtisyam) lebih utama.
Terpaksa diketepikan pandangan Fahmi Huweidi kerana penulis akan menggunakan baki ruang yang ada untuk membincangkan pandangan Gamal al-Banna yang menganggap tudung kepala merupakan adat yang bermaksud tidak wajib.
Gamal al-Banna yang merupakan adik bongsu kepada Mursyid Am al-Ikhwan al-Muslimun Syeikh Hassan al-Banna itu berkata, tiada bidang dikuasai adat resam atas nama Islam melebihi (yang berlaku ke atas) wanita.
Sesetengah arahan bersifat umum tentang pakaian, hiasan dan adab telah digunakan untuk mendirikan penjara bagi wanita dengan tujuan untuk menjauhkan mereka daripada kehidupan harian dan menghalang mereka daripada belajar dan bekerja selain daripada bergaul dengan lelaki. Adat resam yang diwarisi bercampur aduk dengan kecenderungan lelaki.
Yang dimaksudkan kecenderungan lelaki di sini ialah kecenderungan yang menghasilkan adat resam yang menjadi hukum yang tidak berpihak kepada wanita.
Seterusnya Gamal al-Banna berkata, tidak dipertikaikan bahawa wanita dalam dakwah Islam hari ini berbeza dengan apa yang berlaku pada zaman Rasulullah s.a.w.
Mereka kini tidak memenuhi masjid untuk mengerjakan sembahyang dan meraikan perayaan. Mereka juga tidak ikut serta dalam kerja-kerja amal makruf dan nahi mungkar seperti dikehendaki Allah.
Mereka tidak memperlihatkan perhiasan mereka kepada kumpulan 12 yang disebut dalam al-Quran dan mungkin juga tidak akan diberikan haknya yang sah dalam pembahagian harta.
“Saya telah menghadiri beberapa forum di Amerika Syarikat, Britain, Jerman, Perancis dan Switzerland yang diasingkan wanita daripada lelaki atau diasingkan mereka jauh di satu tempat yang menghubungkan mereka dengan forum melalui litar televisyen.
“Sedangkan pada zaman Rasulullah wanita mengerjakan sembahyang di masjid, mereka bercakap dengan Rasulullah dan baginda juga bercakap dengan mereka. Dan wanita juga pernah menyanggah pandangan Omar bin al-Khattab dan Omar pun terpaksa mengalah kepadanya.
“Tetapi perkara ini tidak berlaku dalam pelaksanaan dakwah Islam pada masa ini. Faktor psikologi dan adat resam telah menjadi faktor penguasa dan menyebabkan isu wanita menjadi salah satu isu kompleks dakwah Islam dan hijab (tudung) menjadi simbol Islam.”
Menurut Gamal al-Banna, al-Quran hanya menerangkan tentang konsep yang umum mencakupi lelaki dan wanita. Ia melarang wanita membuka dada dan bermain dengan kaki untuk menunjukkan hiasan-hiasan tersembunyi (seperti gelang kaki). Semua itu adalah arahan yang bersifat umum yang menuntut berlaku sopan dan bukan menuntut memakai bentuk pakaian tertentu.
Soal pakaian, makanan, minuman dan lain-lain adat dalam perhubungan sosial bukan tergolong daripada akidah, tetapi tergolong daripada urf (adat resam) yang diakui al-Quran ketika ia menggariskan konsep amal ma’ruf dan nahi mungkar. (Gamal al-Banna, Mas’uliyyah Fasyl ad-Daulah as-Islamiyyah, muka surat 35-36).
Akhir sekali penulis petik pandangan Gamal al-Banna ini sebagai kesimpulan. Beliau berkata: “Sepatutnya wanita Islam beriltizam dengan adab sopan Islam tetapi ini bukan bererti mesti berpegang dengan pakaian hijab yang terkenal itu.
“Dan jika wanita mahu menutup rambut mereka memadailah dengan memakai songkok yang menutupi rambut yang dikehendaki.” – (ibid, muka surat 84).
Monday, May 24, 2010
Tudung wanita wujud dalam semua agama
Oleh ASTORA JABAT
KEBANGKITAN agama yang terjadi ekoran meletusnya revolusi Syiah di Iran pada tahun 1979 telah membawa beberapa perubahan dalam kehidupan agama masyarakat Islam di seluruh dunia.
Salah satu perubahan itu ialah sebilangan besar kaum wanita Islam kembali kepada amalan memakai tudung atau hijab.
Bagaimanapun, isu ini sukar dibincangkan secara ilmu terutama pada waktu sekarang dan sesiapa yang cuba menggeledahnya boleh dituduh macam-macam termasuk dicap menentang hukum Allah.
Bukan tiada ulama pragmatis yang mengetahui tentang kedudukan sebenar mengenai tudung ini, tetapi mereka tidak mahu bercakap tentang perkara tersebut.
Ketika ulama dogmatis menjadikan hukum memakai tudung sebagai kewajipan yang tidak boleh bertolak ansur dan sesetengah pergerakan agama menjadikannya sebagai agenda perjuangan, ulama pragmatis pula memandangnya sebagai kecil dan remeh.
Pada pandangan ulama golongan kedua ini, perkara seperti itu tidak ada faedah dan tidak patut diberi perhatian, tetapi yang patut diberi perhatian ialah soalan pembangunan umat yang menyeluruh termasuk pendidikan, politik, ekonomi dan lain-lain.
Sepintas lalu agak logik juga mendengar ulama pragmatis di negara-negara Arab berhujah pada tahun 80-an.
Bagaimanapun, jika diteliti betul-betul perkara kecil dan remeh inilah yang membawa banyak masalah kepada orang ramai jika ulama tidak sanggup memberi penjelasan dengan sebaik-baiknya.
Ini kerana perkara kecil dan remeh ini boleh menjadi perkara besar yang berbahaya.
Dalam kehidupan harian kita terdapat banyak perkara kecil dan remeh yang boleh mengganggu dan mengancam kita.
Sebagai contoh sebiji atau beberapa biji pasir yang termasuk dalam kasut kita dianggap perkara terlalu remeh dan kecil, tetapi ia boleh menyebabkan kita kehilangan imbangan, apatah lagi jika kita berada dalam keadaan tidak boleh menanggalkan kasut untuk membuang pasir itu.
Hasil daripada kehilangan imbangan itu mencetuskan perkara yang lebih berbahaya iaitu kemarahan. Jika kemarahan itu pula melanda diri kita, mungkin kita tidak akan berlaku adil terhadap diri sendiri dan orang lain.
Dalam kehidupan kita di rumah, di tempat kerja dan di sekeliling kita selalu ada masalah seperti ada sebiji atau beberapa biji pasir dalam kasut ini.
Sesetengah orang mungkin lebih sakit dan menderita apabila berhadapan dengan perkara-perkara kecil kerana tidak pandai mencari jalan keluar daripada masalah itu. Tetapi sebenarnya manusia yang hilang pertimbangan tidak dapat membezakan antara masalah kecil dan masalah besar. Pada manusia seperti ini masalah kecil adalah masalah besar.
Dengan itu tidak wajar membiarkan perkara remeh dan kecil itu menjadi masalah besar dan dalam kes tudung ini jika dibiarkan tanpa penjelasan sebaik-baiknya ia boleh menyebabkan orang mengecap wanita yang tidak bertudung sebagai kurang Islam ataupun terus mengecapnya tidak Islam dan kafir.
Penulis pernah membincangkan isu yang dianggap remeh dan kecil tetapi berbahaya ini dalam ruangan ini dan ruangan E-mel Daripada Pembaca, tetapi terpaksa dihentikan kerana isu yang berat perlu didedahkan secara bertahap-tahap.
Pendekatan ini menjadi pilihan penulis kerana penulis tetap dengan kehendak dakwah Islam yang menyuruh orang berilmu menyampaikan ilmu mereka mengikut kadar kemampuan berfikir masyarakat serta menggunakan hikmah kebijaksanaan dan cara yang lemah lembut.
Tindakan menghentikan perbincangan mengenai tudung itu juga bertujuan untuk memberi peluang kepada sesetengah pembaca yang belum bersedia dari segi pengetahuan agama supaya lebih banyak membaca atau bertanya kepada orang yang lebih tahu dalam agama.
Bagaimanapun, kini penulis percaya sudah tiba masanya untuk menulis beberapa bahagian lagi mengenai tudung dan berharap ia dapat memberi faedah dalam pencambahan minda.
Sebenarnya tudung bukan perkara yang baru muncul bersama kemunculan Islam. Sebaliknya kemunculannya mendahului Islam kerana ia wujud dalam semua agama langit dan kebanyakan agama budaya.
Malah ia wujud juga dalam kebudayaan Arab Jahiliah, kebudayaan Roman, kebudayaan Parsi dan lain-lain.
Dr. Abdul Wadud Shalabi dalam Fi Mahkamatittarikh menulis, orang bukan Islam memerli kita dengan tudung padahal ia diakui dalam semua syariah dan agama.
Apa yang termaktub dalam kitab Perjanjian Lama (Old Testament) dan Perjanjian Baru (New Testament) menjadi bukti yang menolak semua pembohongan terhadap Islam.
Dalam al-Ishah 14 daripada Sefr at-Takwin ada menyebut: Dan Ishak keluar untuk melihat ladang yang didatangi air... dia mengangkat pandangannya dan melihat... seekor unta sedang mara ke arahnya... Refqa (Rebecca) mengangkat pandangan dan melihat Ishak... dia turun dari unta sambil menyoal hambanya: ``Siapakah lelaki yang berjalan dalam ladang dan mara ke arah kita?'' Hamba itu menjawab: ``Dia adalah tuanku.'' Lantas Refqa pun mencapai purdah dan menutup mukanya.
Dalam al-Ishah 3 daripada Sefr Ashi'ia ada menyebut: Allah akan menghukum anak-anak gadis Zion yang tidak bertudung dan berbangga dengan suara gelang kaki mereka.
Terdapat sejenis tudung dipanggil wimple dipakai oleh wanita Kristian di atas kepala dan di sekitar leher, pipi dan dagu. Ia biasanya diperbuat daripada linen putih atau sutera yang bagus. Ia digunakan dengan membingkaikan muka dan menudung leher dan bahagian dada.
Sekurang-kurang pada penghujung abad ke-12 sehingga permulaan abad ke-14, pemakaian tudung begitu ketara di seluruh Eropah pada zaman pertengahan. Kini pakaian itu masih kelihatan dipakai semula oleh sesetengah wanita Barat yang kuat beragama di selatan Eropah dan pulau-pulau di Laut Mediterranean. Begitu juga ada sejenis fesyen tudung digunakan di kalangan wanita Kristian kini dikenali sebagai hajab iaitu hijab atau tudung.
Dikatakan pakaian itu diterima oleh wanita Barat pada zaman pertengahan dulu dengan meniru pakaian wanita Islam di Asia Barat. Para pejuang Kristian yang melancarkan perang Salib dulu yang membawa fesyen itu ke Barat.
Dalam Injil pula disebut (1st Corinthians 11:5 E6): ``Tetapi tiap-tiap perempuan yang berdoa atau sembahyang dengan kepala yang tidak bertudung, menghina kepalanya, sebab ia sama dengan perempuan yang dicukur rambutnya. Sebab jika perempuan tidak mahu menudung kepalanya, maka haruslah ia juga menggunting rambutnya. Tetapi jika bagi perempuan adalah penghinaan kalau rambutnya digunting atau dicukur, maka haruslah ia menudung kepalanya.''
Jika merujuk kepada zaman Roman, kita juga boleh mendapati tudung menjadi pakaian wanita di kalangan orang Roman.
Mohammad Ali El-Zahiri dalam Huquq al-Mar'ah Wa Ghairiha menulis: ``Kaum wanita Roman bekerja di rumah. Sedangkan para suami dan bapa mereka pula ikut serta dalam peperangan. Selain kerja dalam rumah, kaum wanita Roman juga melaksanakan kerja menenun... mereka sangat keterlaluan dalam mengenakan pakaian tudung.''
Sebagai contoh seorang bidan tidak akan keluar dari rumah kecuali menutup lingkup dirinya dan tidak kelihatan kecuali muka yang berpurdah tebal. Sedangkan pakaiannya pula labuh sehingga mencecah buku lali. Di atas pakaian itu pula terdapat jubah (menutupi badan) dan tidak boleh ternampak sedikit pun bentuk liuk tubuhnya.
Di kalangan penganut Hindu pula terdapat juga amalan memakai tudung. Sejenis tudung wanita Hindu dikenali sebagai parda dan ia adalah purdah yang dipakai wanita Islam di Asia Barat. Bagaimanapun, pakaian tradisi wanita India secara keseluruhannya adalah hampir sama dengan pakaian wanita Islam. Ini barangkali disebabkan India pada masa lalu pernah diperintah oleh beberapa kerajaan Islam.
Banyak lagi agama dan budaya lain yang mewajibkan atau sekurang-kurangnya menggalakkan kaum wanita memakai tudung. Tetapi penulis percaya apa yang telah dibincangkan di atas adalah mencukupi untuk menjadi hujah bahawa tudung merupakan fenomena agama dan budaya sedunia kerana ia wujud dalam kebanyakan agama dan budaya.
KEBANGKITAN agama yang terjadi ekoran meletusnya revolusi Syiah di Iran pada tahun 1979 telah membawa beberapa perubahan dalam kehidupan agama masyarakat Islam di seluruh dunia.
Salah satu perubahan itu ialah sebilangan besar kaum wanita Islam kembali kepada amalan memakai tudung atau hijab.
Bagaimanapun, isu ini sukar dibincangkan secara ilmu terutama pada waktu sekarang dan sesiapa yang cuba menggeledahnya boleh dituduh macam-macam termasuk dicap menentang hukum Allah.
Bukan tiada ulama pragmatis yang mengetahui tentang kedudukan sebenar mengenai tudung ini, tetapi mereka tidak mahu bercakap tentang perkara tersebut.
Ketika ulama dogmatis menjadikan hukum memakai tudung sebagai kewajipan yang tidak boleh bertolak ansur dan sesetengah pergerakan agama menjadikannya sebagai agenda perjuangan, ulama pragmatis pula memandangnya sebagai kecil dan remeh.
Pada pandangan ulama golongan kedua ini, perkara seperti itu tidak ada faedah dan tidak patut diberi perhatian, tetapi yang patut diberi perhatian ialah soalan pembangunan umat yang menyeluruh termasuk pendidikan, politik, ekonomi dan lain-lain.
Sepintas lalu agak logik juga mendengar ulama pragmatis di negara-negara Arab berhujah pada tahun 80-an.
Bagaimanapun, jika diteliti betul-betul perkara kecil dan remeh inilah yang membawa banyak masalah kepada orang ramai jika ulama tidak sanggup memberi penjelasan dengan sebaik-baiknya.
Ini kerana perkara kecil dan remeh ini boleh menjadi perkara besar yang berbahaya.
Dalam kehidupan harian kita terdapat banyak perkara kecil dan remeh yang boleh mengganggu dan mengancam kita.
Sebagai contoh sebiji atau beberapa biji pasir yang termasuk dalam kasut kita dianggap perkara terlalu remeh dan kecil, tetapi ia boleh menyebabkan kita kehilangan imbangan, apatah lagi jika kita berada dalam keadaan tidak boleh menanggalkan kasut untuk membuang pasir itu.
Hasil daripada kehilangan imbangan itu mencetuskan perkara yang lebih berbahaya iaitu kemarahan. Jika kemarahan itu pula melanda diri kita, mungkin kita tidak akan berlaku adil terhadap diri sendiri dan orang lain.
Dalam kehidupan kita di rumah, di tempat kerja dan di sekeliling kita selalu ada masalah seperti ada sebiji atau beberapa biji pasir dalam kasut ini.
Sesetengah orang mungkin lebih sakit dan menderita apabila berhadapan dengan perkara-perkara kecil kerana tidak pandai mencari jalan keluar daripada masalah itu. Tetapi sebenarnya manusia yang hilang pertimbangan tidak dapat membezakan antara masalah kecil dan masalah besar. Pada manusia seperti ini masalah kecil adalah masalah besar.
Dengan itu tidak wajar membiarkan perkara remeh dan kecil itu menjadi masalah besar dan dalam kes tudung ini jika dibiarkan tanpa penjelasan sebaik-baiknya ia boleh menyebabkan orang mengecap wanita yang tidak bertudung sebagai kurang Islam ataupun terus mengecapnya tidak Islam dan kafir.
Penulis pernah membincangkan isu yang dianggap remeh dan kecil tetapi berbahaya ini dalam ruangan ini dan ruangan E-mel Daripada Pembaca, tetapi terpaksa dihentikan kerana isu yang berat perlu didedahkan secara bertahap-tahap.
Pendekatan ini menjadi pilihan penulis kerana penulis tetap dengan kehendak dakwah Islam yang menyuruh orang berilmu menyampaikan ilmu mereka mengikut kadar kemampuan berfikir masyarakat serta menggunakan hikmah kebijaksanaan dan cara yang lemah lembut.
Tindakan menghentikan perbincangan mengenai tudung itu juga bertujuan untuk memberi peluang kepada sesetengah pembaca yang belum bersedia dari segi pengetahuan agama supaya lebih banyak membaca atau bertanya kepada orang yang lebih tahu dalam agama.
Bagaimanapun, kini penulis percaya sudah tiba masanya untuk menulis beberapa bahagian lagi mengenai tudung dan berharap ia dapat memberi faedah dalam pencambahan minda.
Sebenarnya tudung bukan perkara yang baru muncul bersama kemunculan Islam. Sebaliknya kemunculannya mendahului Islam kerana ia wujud dalam semua agama langit dan kebanyakan agama budaya.
Malah ia wujud juga dalam kebudayaan Arab Jahiliah, kebudayaan Roman, kebudayaan Parsi dan lain-lain.
Dr. Abdul Wadud Shalabi dalam Fi Mahkamatittarikh menulis, orang bukan Islam memerli kita dengan tudung padahal ia diakui dalam semua syariah dan agama.
Apa yang termaktub dalam kitab Perjanjian Lama (Old Testament) dan Perjanjian Baru (New Testament) menjadi bukti yang menolak semua pembohongan terhadap Islam.
Dalam al-Ishah 14 daripada Sefr at-Takwin ada menyebut: Dan Ishak keluar untuk melihat ladang yang didatangi air... dia mengangkat pandangannya dan melihat... seekor unta sedang mara ke arahnya... Refqa (Rebecca) mengangkat pandangan dan melihat Ishak... dia turun dari unta sambil menyoal hambanya: ``Siapakah lelaki yang berjalan dalam ladang dan mara ke arah kita?'' Hamba itu menjawab: ``Dia adalah tuanku.'' Lantas Refqa pun mencapai purdah dan menutup mukanya.
Dalam al-Ishah 3 daripada Sefr Ashi'ia ada menyebut: Allah akan menghukum anak-anak gadis Zion yang tidak bertudung dan berbangga dengan suara gelang kaki mereka.
Terdapat sejenis tudung dipanggil wimple dipakai oleh wanita Kristian di atas kepala dan di sekitar leher, pipi dan dagu. Ia biasanya diperbuat daripada linen putih atau sutera yang bagus. Ia digunakan dengan membingkaikan muka dan menudung leher dan bahagian dada.
Sekurang-kurang pada penghujung abad ke-12 sehingga permulaan abad ke-14, pemakaian tudung begitu ketara di seluruh Eropah pada zaman pertengahan. Kini pakaian itu masih kelihatan dipakai semula oleh sesetengah wanita Barat yang kuat beragama di selatan Eropah dan pulau-pulau di Laut Mediterranean. Begitu juga ada sejenis fesyen tudung digunakan di kalangan wanita Kristian kini dikenali sebagai hajab iaitu hijab atau tudung.
Dikatakan pakaian itu diterima oleh wanita Barat pada zaman pertengahan dulu dengan meniru pakaian wanita Islam di Asia Barat. Para pejuang Kristian yang melancarkan perang Salib dulu yang membawa fesyen itu ke Barat.
Dalam Injil pula disebut (1st Corinthians 11:5 E6): ``Tetapi tiap-tiap perempuan yang berdoa atau sembahyang dengan kepala yang tidak bertudung, menghina kepalanya, sebab ia sama dengan perempuan yang dicukur rambutnya. Sebab jika perempuan tidak mahu menudung kepalanya, maka haruslah ia juga menggunting rambutnya. Tetapi jika bagi perempuan adalah penghinaan kalau rambutnya digunting atau dicukur, maka haruslah ia menudung kepalanya.''
Jika merujuk kepada zaman Roman, kita juga boleh mendapati tudung menjadi pakaian wanita di kalangan orang Roman.
Mohammad Ali El-Zahiri dalam Huquq al-Mar'ah Wa Ghairiha menulis: ``Kaum wanita Roman bekerja di rumah. Sedangkan para suami dan bapa mereka pula ikut serta dalam peperangan. Selain kerja dalam rumah, kaum wanita Roman juga melaksanakan kerja menenun... mereka sangat keterlaluan dalam mengenakan pakaian tudung.''
Sebagai contoh seorang bidan tidak akan keluar dari rumah kecuali menutup lingkup dirinya dan tidak kelihatan kecuali muka yang berpurdah tebal. Sedangkan pakaiannya pula labuh sehingga mencecah buku lali. Di atas pakaian itu pula terdapat jubah (menutupi badan) dan tidak boleh ternampak sedikit pun bentuk liuk tubuhnya.
Di kalangan penganut Hindu pula terdapat juga amalan memakai tudung. Sejenis tudung wanita Hindu dikenali sebagai parda dan ia adalah purdah yang dipakai wanita Islam di Asia Barat. Bagaimanapun, pakaian tradisi wanita India secara keseluruhannya adalah hampir sama dengan pakaian wanita Islam. Ini barangkali disebabkan India pada masa lalu pernah diperintah oleh beberapa kerajaan Islam.
Banyak lagi agama dan budaya lain yang mewajibkan atau sekurang-kurangnya menggalakkan kaum wanita memakai tudung. Tetapi penulis percaya apa yang telah dibincangkan di atas adalah mencukupi untuk menjadi hujah bahawa tudung merupakan fenomena agama dan budaya sedunia kerana ia wujud dalam kebanyakan agama dan budaya.
Aurat mughallazah dan mukhaffafah pada wanita
Oleh ASTORA JABAT
AURAT ialah perkara aib atau keaiban dan jika dikaitkan dengan bahagian badan lelaki dan wanita adalah bermaksud bahagian badan yang dianggap tidak baik dan memalukan jika didedahkan kepada umum seperti kemaluan dan dubur.
Sesetengah ulama menganggap aurat itu ada dua jenis, iaitu aurat berat (mughallazah) dan aurat ringan (mukhaffafah). Aurat berat itu bagi lelaki dan wanita seperti yang disepakati ulama ialah kemaluan dan dubur. Sedangkan aurat ringan pula ialah selain kemaluan dan dubur bagi lelaki dan selain unjuran atau hujung badan seperti kepala, tangan dan kaki bagi wanita.
Jika seorang lelaki atau wanita mengerjakan sembahyang dalam keadaan mendedahkan apa yang dianggap aurat berat, sembahyang mereka dianggap batal dan wajib diulangi. Sebaliknya, jika aurat ringan lelaki dan wanita terdedah ketika mereka sedang mengerjakan sembahyang, tidak wajib diulanginya kerana sembahyang mereka dianggap sah. Bagaimanapun, ia dianggap harus diulangi, kata ulama-ulama itu.
Perbincangan secara terperinci berhubung isu ini berdasarkan kepada pandangan pelbagai mazhab akan menyusul di bawah.
Jika merujuk kepada nas daripada al-Quran dan hadis, kita akan dapati bahawa tidak semua perkataan aurat bermaksud kemaluan, dubur dan bahagian-bahagian badan lain yang haram diperlihatkan.
Dalam al-Quran aurat disebut sebanyak tiga kali dan membawa erti yang berbeza antara satu sama lain. Dalam ayat 31 daripada surah an-Nur disebut perkataan aurat yang bermaksud aurat wanita yang merupakan kemaluan, dubur dan bahagian-bahagian badan yang lain.
Dalam ayat 58 daripada surah yang sama perkataan aurat dimaksudkan waktu persendirian suami isteri, iaitu tiga waktu, pertama sebelum sembahyang fajar, kedua selepas sembahyang zuhur dan ketiga selepas sembahyang isyak.
Dalam ayat 13 daripada surah al-Ahzab pula perkataan aurat dimaksudkan terbuka atau tidak ada perlindungan.
Dalam hadis, perkataan aurat mempunyai maksud yang lebih luas. Selain aurat yang bermaksud bahagian-bahagian badan yang haram, makruh dan harus memperlihatkannya, ia juga bermaksud keaiban, perbuatan tidak baik dan dosa secara keseluruhannya.
Sebenarnya ulama tidak berbeza pendapat mengenai hukum wajib menutup aurat bagi lelaki dan wanita. Cuma mereka berbeza mengenai bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki dan wanita itu.
Ibn al-Arabi dalam Bidayatul Mujtahid berkata, para ulama bersepakat bahawa menutup aurat itu adalah wajib secara mutlak. Bagaimanapun mereka berbeza pandangan mengenai apakah ia tergolong daripada syarat sah sembahyang atau tidak. Demikian juga mereka berbeza pandangan tentang batasan aurat bagi lelaki dan wanita.
Bagaimanapun, ternyata dalam Mazhab Imam Malik (Mazhab Maliki) menutup aurat itu tergolong daripada sunat sembahyang. Sedangkan Mazhab Imam Abu Hanifah (Mazhab Hanafi) dan Mazhab Imam Syafi'e (Mazhab Syafi'e) menganggap menutup aurat tergolong daripada perkara wajib sembahyang.
Punca perbezaan pandangan ulama dalam perkara itu ialah kerana berlaku percanggahan dalam athar (hadis Rasulullah s.a.w dan kata-kata para sahabat) dan berbeza fahaman mereka terhadap firman Allah: ``Wahai anak-anak Adam! Pakailah perhiasan kamu ketika setiap kali di masjid.'' Mereka bertanya, apakah arahan dalam ayat tersebut bermaksud wajib atau harus? (Ibn al-Arabi, Bidayatul Mujtahid, Jilid 1, muka surat 521).
Perbezaan ulama mengenai batasan aurat lelaki dan wanita dapat dilihat dengan jelas dalam mazhab-mazhab berikut.
Mazhab Syafi'e menurut pandangan terkuatnya membataskan bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki ketika sembahyang iaitu yang terletak di antara pusat dan lutut. Bagaimanapun, pusat dan lutut itu sendiri tidak dianggap aurat, tetapi menutup sebahagiannya dianggap menjadi kelaziman untuk membolehkan ditutup secara sempurna bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat itu.
Batas aurat wanita pula ialah seluruh badan bagi wanita bebas kecuali muka, dua tapak tangan di bahagian atas dan bahagian bawahnya.
Mazhab Hanafi membataskan bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki ketika sembahyang bermula daripada pusat sehingga ke lutut. Yang peliknya mazhab ini menganggap pusat tidak aurat, tetapi sebaliknya bagi lutut.
Wanita yang merupakan hamba pada Mazhab Hanafi mempunyai batas aurat sama seperti lelaki ketika sembahyang kecuali perut dan belakang yang juga dianggap aurat.
Batas aurat wanita bebas pula pada mazhab ini ialah seluruh badan kecuali dua tapak tangan dan ini tidak termasuk bahagian atas tapak tangan. Dua tapak kaki wanita bebas juga tidak dianggap aurat, iaitu bahagian atasnya.
Mazhab Hanbali dalam pendapat terkuat dan digunapakai oleh kebanyakan pengikut mazhab itu pada hari ini membataskan bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki dan wanita sama seperti Mazhab Syafi'e kecuali muka wanita yang dianggap aurat.
Mazhab Maliki pula membahagikan aurat lelaki dan wanita ketika sembahyang kepada dua bahagian. Pertama, aurat berat (mughallazah) dan aurat ringan (mukhaffafah).
Aurat berat pada lelaki ialah kemaluan dan dubur dan aurat ringan mereka pula ialah selain daripada kemaluan dan dubur.
Aurat berat wanita bebas pula ialah seluruh badan kecuali unjuran badan dan dada. Unjuran badan itu ialah anggota bahagian hujung badan seperti tangan, kepala dan kaki. Semua unjuran badan itu tidak dianggap aurat berat ketika sembahyang.
Mazhab Maliki pula membataskan apa yang dianggap aurat ringan pada wanita bebas itu termasuk dada, lengan, leher, kepala dan kaki. Sedangkan muka dan dua tapak tangan tidak dianggap aurat langsung pada mazhab itu yang mempunyai ramai pengikut di negara-negara Arab di Afrika Utara dan negara-negara Afrika. Kebanykan ulama juga berpendapat begitu.
Aurat ringan wanita yang merupakan hamba pula dalam Mazhab Maliki serupa dengan aurat lelaki kecuali punggung yang dianggap sama dengan kemaluan dan dubur yang terbilang daripada aurat berat.
Itulah secara ringkas apa yang dianggap aurat dan bukan aurat atau aurat besar dan aurat kecil ketika mengerjakan sembahyang bagi lelaki dan wanita. Para pembaca yang ingin mendalami boleh merujuk kitab-kitab.
Minggu depan dalam ruangan ini penulis akan membincangkan tentang batasan aurat lelaki dan wanita ketika di luar waktu sembahyang, iaitu dalam kehidupan harian mereka di rumah dan di luar rumah.
Akhir sekali penulis ingin minta maaf kerana terdapat dua kesilapan dalam tulisan minggu lepas. Kesilapan pertama ialah maksud ayat 30 daripada surat an-Nur tertinggal perkataan `mereka' daripada ayat `kemaluan.' Maksud penuh ayat 30 daripada surah an-Nur yang penulis sebut minggu lepas ialah: Katakanlah (wahai Muhammad) kepada orang-orang lelaki yang beriman supaya mereka merendahkan pandangan mereka dan memelihara kemaluan mereka).
Pada para 11 pula sepatutnya dibaca: `Ini kerana ayat selepasnya daripada surat yang sama (ayat 31) ada menuntut supaya wanita juga merendahkan pandangan ketika berhadapan dengan lelaki.'
AURAT ialah perkara aib atau keaiban dan jika dikaitkan dengan bahagian badan lelaki dan wanita adalah bermaksud bahagian badan yang dianggap tidak baik dan memalukan jika didedahkan kepada umum seperti kemaluan dan dubur.
Sesetengah ulama menganggap aurat itu ada dua jenis, iaitu aurat berat (mughallazah) dan aurat ringan (mukhaffafah). Aurat berat itu bagi lelaki dan wanita seperti yang disepakati ulama ialah kemaluan dan dubur. Sedangkan aurat ringan pula ialah selain kemaluan dan dubur bagi lelaki dan selain unjuran atau hujung badan seperti kepala, tangan dan kaki bagi wanita.
Jika seorang lelaki atau wanita mengerjakan sembahyang dalam keadaan mendedahkan apa yang dianggap aurat berat, sembahyang mereka dianggap batal dan wajib diulangi. Sebaliknya, jika aurat ringan lelaki dan wanita terdedah ketika mereka sedang mengerjakan sembahyang, tidak wajib diulanginya kerana sembahyang mereka dianggap sah. Bagaimanapun, ia dianggap harus diulangi, kata ulama-ulama itu.
Perbincangan secara terperinci berhubung isu ini berdasarkan kepada pandangan pelbagai mazhab akan menyusul di bawah.
Jika merujuk kepada nas daripada al-Quran dan hadis, kita akan dapati bahawa tidak semua perkataan aurat bermaksud kemaluan, dubur dan bahagian-bahagian badan lain yang haram diperlihatkan.
Dalam al-Quran aurat disebut sebanyak tiga kali dan membawa erti yang berbeza antara satu sama lain. Dalam ayat 31 daripada surah an-Nur disebut perkataan aurat yang bermaksud aurat wanita yang merupakan kemaluan, dubur dan bahagian-bahagian badan yang lain.
Dalam ayat 58 daripada surah yang sama perkataan aurat dimaksudkan waktu persendirian suami isteri, iaitu tiga waktu, pertama sebelum sembahyang fajar, kedua selepas sembahyang zuhur dan ketiga selepas sembahyang isyak.
Dalam ayat 13 daripada surah al-Ahzab pula perkataan aurat dimaksudkan terbuka atau tidak ada perlindungan.
Dalam hadis, perkataan aurat mempunyai maksud yang lebih luas. Selain aurat yang bermaksud bahagian-bahagian badan yang haram, makruh dan harus memperlihatkannya, ia juga bermaksud keaiban, perbuatan tidak baik dan dosa secara keseluruhannya.
Sebenarnya ulama tidak berbeza pendapat mengenai hukum wajib menutup aurat bagi lelaki dan wanita. Cuma mereka berbeza mengenai bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki dan wanita itu.
Ibn al-Arabi dalam Bidayatul Mujtahid berkata, para ulama bersepakat bahawa menutup aurat itu adalah wajib secara mutlak. Bagaimanapun mereka berbeza pandangan mengenai apakah ia tergolong daripada syarat sah sembahyang atau tidak. Demikian juga mereka berbeza pandangan tentang batasan aurat bagi lelaki dan wanita.
Bagaimanapun, ternyata dalam Mazhab Imam Malik (Mazhab Maliki) menutup aurat itu tergolong daripada sunat sembahyang. Sedangkan Mazhab Imam Abu Hanifah (Mazhab Hanafi) dan Mazhab Imam Syafi'e (Mazhab Syafi'e) menganggap menutup aurat tergolong daripada perkara wajib sembahyang.
Punca perbezaan pandangan ulama dalam perkara itu ialah kerana berlaku percanggahan dalam athar (hadis Rasulullah s.a.w dan kata-kata para sahabat) dan berbeza fahaman mereka terhadap firman Allah: ``Wahai anak-anak Adam! Pakailah perhiasan kamu ketika setiap kali di masjid.'' Mereka bertanya, apakah arahan dalam ayat tersebut bermaksud wajib atau harus? (Ibn al-Arabi, Bidayatul Mujtahid, Jilid 1, muka surat 521).
Perbezaan ulama mengenai batasan aurat lelaki dan wanita dapat dilihat dengan jelas dalam mazhab-mazhab berikut.
Mazhab Syafi'e menurut pandangan terkuatnya membataskan bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki ketika sembahyang iaitu yang terletak di antara pusat dan lutut. Bagaimanapun, pusat dan lutut itu sendiri tidak dianggap aurat, tetapi menutup sebahagiannya dianggap menjadi kelaziman untuk membolehkan ditutup secara sempurna bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat itu.
Batas aurat wanita pula ialah seluruh badan bagi wanita bebas kecuali muka, dua tapak tangan di bahagian atas dan bahagian bawahnya.
Mazhab Hanafi membataskan bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki ketika sembahyang bermula daripada pusat sehingga ke lutut. Yang peliknya mazhab ini menganggap pusat tidak aurat, tetapi sebaliknya bagi lutut.
Wanita yang merupakan hamba pada Mazhab Hanafi mempunyai batas aurat sama seperti lelaki ketika sembahyang kecuali perut dan belakang yang juga dianggap aurat.
Batas aurat wanita bebas pula pada mazhab ini ialah seluruh badan kecuali dua tapak tangan dan ini tidak termasuk bahagian atas tapak tangan. Dua tapak kaki wanita bebas juga tidak dianggap aurat, iaitu bahagian atasnya.
Mazhab Hanbali dalam pendapat terkuat dan digunapakai oleh kebanyakan pengikut mazhab itu pada hari ini membataskan bahagian-bahagian badan yang dianggap aurat pada lelaki dan wanita sama seperti Mazhab Syafi'e kecuali muka wanita yang dianggap aurat.
Mazhab Maliki pula membahagikan aurat lelaki dan wanita ketika sembahyang kepada dua bahagian. Pertama, aurat berat (mughallazah) dan aurat ringan (mukhaffafah).
Aurat berat pada lelaki ialah kemaluan dan dubur dan aurat ringan mereka pula ialah selain daripada kemaluan dan dubur.
Aurat berat wanita bebas pula ialah seluruh badan kecuali unjuran badan dan dada. Unjuran badan itu ialah anggota bahagian hujung badan seperti tangan, kepala dan kaki. Semua unjuran badan itu tidak dianggap aurat berat ketika sembahyang.
Mazhab Maliki pula membataskan apa yang dianggap aurat ringan pada wanita bebas itu termasuk dada, lengan, leher, kepala dan kaki. Sedangkan muka dan dua tapak tangan tidak dianggap aurat langsung pada mazhab itu yang mempunyai ramai pengikut di negara-negara Arab di Afrika Utara dan negara-negara Afrika. Kebanykan ulama juga berpendapat begitu.
Aurat ringan wanita yang merupakan hamba pula dalam Mazhab Maliki serupa dengan aurat lelaki kecuali punggung yang dianggap sama dengan kemaluan dan dubur yang terbilang daripada aurat berat.
Itulah secara ringkas apa yang dianggap aurat dan bukan aurat atau aurat besar dan aurat kecil ketika mengerjakan sembahyang bagi lelaki dan wanita. Para pembaca yang ingin mendalami boleh merujuk kitab-kitab.
Minggu depan dalam ruangan ini penulis akan membincangkan tentang batasan aurat lelaki dan wanita ketika di luar waktu sembahyang, iaitu dalam kehidupan harian mereka di rumah dan di luar rumah.
Akhir sekali penulis ingin minta maaf kerana terdapat dua kesilapan dalam tulisan minggu lepas. Kesilapan pertama ialah maksud ayat 30 daripada surat an-Nur tertinggal perkataan `mereka' daripada ayat `kemaluan.' Maksud penuh ayat 30 daripada surah an-Nur yang penulis sebut minggu lepas ialah: Katakanlah (wahai Muhammad) kepada orang-orang lelaki yang beriman supaya mereka merendahkan pandangan mereka dan memelihara kemaluan mereka).
Pada para 11 pula sepatutnya dibaca: `Ini kerana ayat selepasnya daripada surat yang sama (ayat 31) ada menuntut supaya wanita juga merendahkan pandangan ketika berhadapan dengan lelaki.'
Subscribe to:
Posts (Atom)